Analyse bevraging gemeenteraadsverkiezingen 2024

Naar aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen organiseerde Toetertochtoe een bevraging  over de verwachtingen naar de toekomstige gemeenteraadsleden. Ook over de wijzigingen in de kieswetgeving werd de mening gevraagd van de respondenten: hoe staat men tegenover stemrecht en de nieuwe manier waarop de burgemeester verkozen wordt? 

Gaan stemmen omdat ieders mening telt 

Bijna 90% van de bevraagden vindt het erg zinvol om te gaan stemmen; ook/vooral nu er geen opkomstplicht meer is. Deze uitslag dient mogelijk gerelativeerd te worden: waarschijnlijk gaan mensen die het zinvol vinden om te gaan stemmen, ook eerder een  bevraging invullen. 

De motivering blijft uiteraard belangrijk. Hierin zien we vooral de democratische gedachte verwoord worden (opnemen van burgerrecht, deelnemen aan democratie, ieders mening  telt, ...).  

We zagen bij 2% van de mensen een negatieve motivatie: zij gaven aan bepaalde mensen niet als burgemeester te willen en daarom te zullen gaan stemmen. 

10% van de respondenten gaf aan niet te zullen gaan stemmen omdat het geen nut heeft.  

Eenzelfde aantal (10%) gaf aan dat mensen die niet gaan stemmen, achteraf niet moeten  klagen. Je moet voor hen dus gaan stemmen om dat recht te behouden...  

Motivatie, dossierkennis en communicatie belangrijk voor gemeenteraadsleden 

Bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen zullen we in Heusden-Zolder 33 gemeenteraadsleden verkiezen. 

We polsten in de bevraging naar de verwachtingen naar deze gemeenteraadsleden, met andere woorden: over welke kwaliteiten en houding moeten deze best beschikken? Hierin zien we dat de respondenten dossierkennis (hebben of verwerven) en motivatie (beide 83%) belangrijk achten. Ook communicatie (luisterbereidheid en open communicatie; beide 75 tot 80%) en het ondergeschikt maken van het eigen belang (83%) scoren hoog. 

Extreem lage scores zien we dan weer voor 'vertellen wat de mensen graag horen,  'partijstandpunt volgen', en teamspeler zijn (alhoewel dat laatste ook binnen communicatie een plaats heeft). 

Schepen: deskundigheid & valoriseren deskundigheid ambtenaren

Als we naar de eigenschappen van een goede schepen polsen dan zien we dezelfde zaken terugkomen (luisterbereidheid, open communicatie, eigen belang ondergeschikt). Voor een schepen wordt nog meer belang gehecht aan kennis/deskundigheid. 

Ook het ernstig nemen van de deskundigheid van zijn/haar ambtenaar scoort als eigenschap van een schepen relatief hoog (60%). 

Minder dan 4% van de bevraagden vindt dat iemand schepen kan worden omdat hij/zij de meeste voorkeurstemmen gehaald heeft …  

Stemmen op mensen of op partijen? Het gedachtegoed speelt een rol. 

We hebben ook gepolst naar het stemgedrag op lokaal vlak: stemmen inwoners eerder op partijen of eerder op personen (die ze kennen); hoe denken ze hun stemgedrag te laten beïnvloeden, ... 

Vooreerst zien we slechts een lichte meerderheid (een 55%) aangeven eerder op kandidaten te stemmen dan op partijen. 

Als men op bepaalde partijen stemt dan is dit vanwege het gedachtegoed van die partij (22%) of omdat die partij een bepaald standpunt verdedigt dat voor de bevraagde belangrijk is (39%). 

Deze punten wegen ook door bij het kiezen voor bepaalde kandidaten. Hier zien we evenwel  dat ook het vertrouwen in de kandidaat hoog scoort: de inschatting dat een kandidaat goede bedoelingen heeft en te vertrouwen is, bepaalt voor bijna 40% of men voor deze kandidaat stemt. Het feit dat men een kandidaat kent, speelt volgens de bevraagden nauwelijks (2%) mee. 

Wat doen de bevraagden dan als een kandidaat van partij verandert? Een kwart (25%) van de bevraagden stelt niet op kandidaten te stemmen die van partij veranderen. De grootste groep (bijna 50%) geeft aan dat dit zijn/haar stemgedrag niet beïnvloedt. Ongeveer 10% volgt de kandidaat en stemt dan dus ook op de 'nieuwe' partij. 

Op de vraag of men eerder op een nationale dan wel een plaatselijke partij stemt, geeft bijna 50% van de bevraagden aan te stemmen op kandidaten die men vertrouwt. Van de overgebleven helft geeft 80% van de bevraagden aan op een nationale partij te stemmen. 

Huidig beleid en standpunten bepalen kiesgedrag 

Als we bij de bevraagden polsen naar wat hun stemgedrag zal beïnvloeden, dan springen hier twee elementen uit: de evaluatie van het huidige beleid (66%) en de manier waarop een partij een bepaald thema wil aanpakken (62%). Dit veronderstelt dat de bevraagden ook wel over enige kennis over het gemeentelijk beleid en de standpunten ter zake van de verschillende partijen beschikt. 

Opvallend is daarbij dat men aangeeft dat reclame (0%) of de kennissenkring (3%) een verwaarloosbare invloed hebben. 

Enkele bevraagden geven aan dat ook andere zaken meespelen. Daarbij worden het algemene beleid aangehaald, net als de snelheid in de straten, het lawaai (waarbij naar Terlaemen verwezen wordt) en de aversie voor postjespakkers. 

Als we echt naar de thema’s polsen die mee het stemgedrag bepalen, dan zien we als  belangrijke punten het sociaal beleid, ecologie en migratie/inclusie. 

Belangrijke noot: we hebben wel gepolst naar de thema’s, maar niet naar wat daarmee moet gebeuren. Als iemand hierin bijvoorbeeld ‘belastingen’ aangeeft, kan deze persoon minder of meer belastingen willen, of een andere verdeling, of … 

Sommige thema’s kunnen deels samenhangen en moeten we dus mogelijk cumulatief zien. Zo gaf een 11% aan veiligheid belangrijk te vinden en een 8% dat verkeersveiligheid belangrijk is.  

Verkiezing burgemeester: twijfel over nieuw systeem 

Meer dan 40% van de bevraagden weet nog niet of het nieuwe systeem voor de verkiezing van de burgemeester een goed systeem is. Van de mensen die hier wel een mening over hebben, geeft bijna 2/3 aan dit een goed systeem te vinden. 

Behalve dat men dit logisch vindt, geeft men ook aan dat dit mogelijke politieke spelletjes belet. 

Sommigen (3%) willen de lijn nog verder doortrekken en willen dat de persoon die de meeste stemmen haalt sowieso burgemeester wordt; of deze nu tot de meerderheid of oppositie behoort. 

Een groot deel van de mensen geeft aan het niet te weten, het niet te begrijpen, ziet er ook gevaren in en geeft aan dat er een verschil is tussen populariteit en bekwaamheid. 

Eén persoon stelt dat dit specifiek voor Heusden-Zolder een overbodige vraag is, omdat al duidelijk is wie de volgende burgemeester zal worden... 

Geen uitgesproken mening over gemeenschappelijke lijsten 

Onder andere naar aanleiding van de nieuwe kiesregels zien we dat verschillende partijen samen een lijst vormen. We hebben naar de mening van de deelnemers hierover gepolst.  Ongeveer één derde geeft aan hier geen uitgesproken mening over te hebben. Ook de andere deelnemers zijn erg verdeeld in hun mening, maar er is wel een lichte meerderheid die dit eerder als negatief ziet.

Bij de motivering van de mening zien we dat men vreest dat het eigen belang centraler gaat komen te staan (15%) en dat de partijen hun eigenheid verliezen (8%) en nog minder een uitgesproken visie gaan hebben (12%). Anderen geven aan dat dit de versnippering tegengaat (8%) en dit politici kan samenbrengen rond een gedeelde visie (12%). 

*** 

Als we polsen naar de intentie om zichzelf kandidaat te stellen voor de verkiezingen dan zou meer dan 60% dit uit idealisme doen en geeft ongeveer 50% van de deelnemers aan dat dit een manier zou zijn om de eigen ideeën op tafel te leggen. De vriendenkring of het persoonlijk gewin spelen volgens de bevraagden zo goed als niet mee in hun mogelijke motivatie.  

Meer info over standpunten en kandidaten gewenst 

Als we vragen over welke informatie de bevraagden zouden willen beschikken dan geeft bijna 20% van de bevraagden aan al over voldoende info te beschikken. Het overgrote deel van de bevraagden (75%) geeft aan nood te hebben aan voldoende info over specifieke standpunten van een partij. Ook informatie over de kandidaten (36%) en over hoe een partij met de burgers rekening zal houden (26%) worden belangrijk gevonden door een aantal van de respondenten. 

In de open bevraging rond dit punt wordt daarnaast aangegeven dat ook de informatie over mogelijke coalities ('met welke partijen wil men samenwerken') belangrijk is. 

Een groot deel van de bevraagden (44%) is tevreden noch ontevreden over de (bijna) voorbije bestuursperiode. Van de resterende 56% is een lichte meerderheid eerder ontevreden, maar zijn er geen uitgesproken tendensen. 

Als we bij deze vraag polsen naar de motivering dan zien we dat ongeveer 25% stelt dat er weinig gedaan is rond een voor hen belangrijk thema. Daarnaast geeft een 9% aan een langetermijnvisie te missen: sommige punten werden aangepakt maar zonder een duidelijke visie hierover. 

Wijkbudgetten mits voorwaarden 

Omdat we binnen Toetertochtoe participatie belangrijk vinden, hebben we in deze bevraging  ook gepolst naar de interesse in wijkbudgetten, m.a.w. :”zou men zelf mee een rol spelen als er wijkbudgetten ter beschikking gesteld zouden worden”. Hierin gaf een grote meerderheid aan hier een rol in te willen oppakken, maar zien we ook wel enige twijfel (met 7 punten op  10 geeft men aan dat men dit wil, maar dat het ook geen volmondige 'ja' is). 

Als we hier naar de motivering polsen dan springt vooral het belang van participatie (16%) eruit, maar zien we ook dat er wel wat voorwaarden zijn om dit goed te laten werken. 10% geeft aan dat het niet zou werken. 

***